- GENEL AÇIKLAMA
TCK m.123/A hükmünde
(1) Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Suçun;
- a) Çocuğa ya da ayrılık karan verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
- b) Mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
- c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, halinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(3) Bu maddede düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
Israrlı takip suçu, Türk Ceza Kanunu’na (TCK) kişilerin huzur ve sükununu bozma suçunun alt başlığı şeklinde 12/05/2022 tarihinde girmiştir. Artık tarafı olmadığımız İstanbul Sözleşmesi md.34 uyarınca ısrarlı takip “Kişinin kendisini güvende hissetmesini önleyecek şekilde korkutacak, kasıtlı olarak tekrarlanan tehditkâr davranışlar” olarak tanımlanmıştır. Israrlı takip suçunda şikâyet hakkının fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aylık süre içinde kullanılması gerekir. Suçun yargılaması asliye ceza mahkemesinin görev alanındadır.
- SUÇUN UNSURLARI
Israrlı takip suçunda unsurlar; ısrarlı şekilde gerçekleştirilen hareketler, failin kastı ve hareketlerin mağdur üzerinde bıraktığı etkidir[1].
2.1. SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Israrlı takip suçunun oluşabilmesi için
- Israrlı bir şekilde[2]
- Mağduru fiziken takip etmek ya da
- Haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak mağdurla temas kurmaya çalışmak.
Suçun kanuni unsurunda, failin gerçekleştirdiği davranış biçimi sonucunda mağdurun endişe duyması veya hayat tarzında değişikliğe sebep olunmasının bir netice olarak aranması yani suç tipinin neticesi hareketten ayrılabilen bir suç tipi olarak düzenlenmesi durumunda teşebbüs hükümlerinin uygulanması mümkün olacaktır[3].
2.2. SUÇUN MANEVİ UNSURLARI
Failin özel bir kastla hareket etmesi gerektiğini belirtilmelidir. Failin özel kastından anlaşılması gereken, mağdurun fiziki olarak takibi veya mağdur ile temas kurulmaya çalışılmasıdır. Buradaki amaç, mağdurun üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşturmak ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duyulmasına sebep olmaktır.
- SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ
- Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
- Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
- Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, halleri kanun koyucu tarafından daha ağır biçimde cezalandırılmaktadır.
- YAPTIRIM
Israrlı takip suçunun cezası altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıdır fakat nitelikli hallerin mevcut olması halinde bu ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
- SUÇTA HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ
Israrlı takip suçu bakımından hukuka uygunluk sebepleri başlığı altında “Hakkın icrası” ve “Kanun Emrini İfa” kavramlarını değerlendirmek gerekmektedir. Hakkın icrası kapsamında incelenmesi gereken ilk hukuka uygunluk sebebi basının haber verme hakkıdır[4]. Basının haber verme hakkı özellikle TCK 125 hakaret ve sövme, TCK 134 özel hayatın gizliliğini ihlal suç tipleri bakımından gerekli koşulları sağlaması halinde hukuka uygunluk sebebi olarak kabul edilebilmektedir[5]. Kanun emrini ifa kapsamında değerlendirme yaoıldığında teknik araçlarla izleme tedbiri en güzel örnek olacaktır.
- İÇTİMA
Israrlı takip suçunda zincirleme suç hükümlerinin uygulanması ancak ilk işlenen suçun ardından araya zaman girmesi halinde mümkün olabilecektir. Israrlı takip suçunda fikri içtima[6] hususu her suç bakımından ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Fail tarafından gerçekleştirilen ve ısrarlı takip oluşturan hareketlerden birinin daha ağır bir cezayı gerektirmesi hâlinde görünüşte içtima kurallarına göre değerlendirme yapılmalıdır[7].
- ISRARLA TAKİP SUÇUNDA;
7.a. Basit Yargılama Uygulanabilir mi?
Suçun üst sınırının 2 yıl olması nedeniyle uygulanır.
7.b. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Uygulanabilir mi?
Suçun 2 yıl veya daha az ceza miktarıyla cezalandırılması, failin daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmaması, bir daha suç işlemeyeceği yönünde kanaatin uyanması, fail tarafından kabul edilmesi halinde uygulanabilir.
7.c. Uzlaşmaya tabi midir?
Israrlı takip suçu, uzlaşmaya tabi suçlardan olmadığı CMK md. 253/3 hükmünde düzenlenmektedir. Kanun koyucu toplumsal huzurun korunması için bu suçu şikâyete tabi olsa bile uzlaşma kapsamı dışında bırakmıştır.
[1] Finch, The Criminalisation of Stalking: Constructing The Problem and Evaluating The Solution, s.35
[2] Bir defadan fazla, belirli süre devamlılık gösteren hareket.
[3] TÜRKOĞLU, Selin, Türk Ceza Hukuku Açısından Israrlı Takip, (2019), s. 94.
[4] TÜRKOĞLU, a.g.e., s.95.
[5] YCGK E. 2007/4-65 K. 2007/70 T. 20.3.2007 “Geneli ilgilendiren yada ilgilendirmesi gereken tüm olaylar hakkında, halkı objektif ve gerçekleri yansıtacak biçimde aydınlatmak, çeşitli sorunlar üzerinde kamuoyunu düşünmeye çağıracak tarzda tartışmalar açmak, onu toplumsal ve siyasal oluşumlar üzerinde doğru ve gerçeğe uygun bilgilerle donatmak, yöneticileri eleştirmek, uyarmak ve bu yöntemlerle denetlemek, ayrıca içinde yaşadığı toplumun ve tüm insanlığın sorunları konusunda bireyi bilinçlendirmek durumunda olan basına, bu ödevlerini yerine getirirken ihtiyaç duyacağı bir kısım haklar da tanınmıştır. Bunlar; bilgi edinme, yayma, eleştirme, yorumlama ve eser yaratma haklarıdır. Temelini Anayasa'nın 28. vd. maddelerinden alan ve 5187 sayılı Basın Yasasının 3. maddesinde düzenlenen bu haklar, basın yoluyla işlenen suçlarda, hukuka uygunluk nedenlerini oluşturur.”
[6] TCK’nin 44. maddesi uyarınca işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan dolayı cezalandırılır.
[7] TÜRKOĞLU, a.g.e., s.107.