- Muris Muvazaası Nedir ?
Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla aralarında gerçek iradelerine uymayan, görünüşte geçerli olmasına rağmen, kendi aralarında hüküm ifade etmeyen bir sözleşme yapma konusunda anlaşmalarıdır. Mirastan mal kaçırmak amacıyla üzerindeki taşınmazları üçüncü kişilere tapuda satış yoluyla devreden miras bırakan muvazaalı işlem yapmıştır. Miras bırakan A, 3 adet dairesini oğlu B’ ye bırakmak istiyor, kızı C’ nin mirastan pay almasını istememektedir. Bu sebeple tapu müdürlüğünde 3 adet dairesinin satışını yapmıştır. Miras bırakan A’ nın asıl amacı söz konusu taşınmazları B’ ye bağışlamaktır. Burada A’ nın yapmış olduğu satış işlemi muris muvazaası nedeniyle geçersizdir.
- Muris Muvazaasının Unsurları
Görünüşte bir işlemin olması gerekir, bu genellikle satış, bağışlama veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi olarak karşımıza çıkar. Bunlar, miras bırakanın mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla aslında gerçek iradelerine uygun olmayan, hüküm ve sonuç doğurmayacak şekilde yapılan işlemlerdir.
Muvazaa hususunda bir anlaşma olması, görünüşteki sözleşmenin sadece mirasçıları aldatmak için yapılması konusunda miras bırakan ile üçüncü kişinin anlaşmasıdır.
Görünüşteki işlemlerin diğer mirasçılardan mal kaçırmak için yapıldığı noktasında bir amaçlarının olması gerekir.
Miras bırakanın gerçek iradesini yansıtan ve görünüşteki işlemin ardına gizlenen sözleşme, gizli sözleşmedir. Genellikle gizli sözleşmeler şekil şartına uyulmadığından geçerli değildir.
- Kimler Muris Muvazaası Davası Açabilir?
Miras hakkı çiğnen her mirasçı -ister saklı pay sahibi olsun ister olmasın- bu davayı açabilir. Bu davayı yasal mirasçılar, atanmış mirasçılar ve evlatlıklar da açabilir.
Bu davayı mirasçılardan her biri tek başına açabilir. Terekenin iştirak halinde olması buna engel değildir ve her bir mirasçı diğerlerinin olurunu almadan kendi payı oranında Tapu İptal ve Tescil Davası açabilir. Ancak burada mirasçı kendi payı oranında değil de taşınmazın terekeye dönmesini istemişse dava dışı diğer mirasçıların da olurunu almak ya da temsilci ile davaya devam etmek zorundadır.
- Dava Açma Süresi Zamanaşımına Tabii Midir?
Muris muvazaası davası, miras bırakanın ölümünden sonra açılabilir. Dava, zamanaşımı veya herhangi bir hak düşürücü süre söz konusu değildir.
- Minnet Duygusunun Bir Gereği Olarak Taşınmazın Devri
Yargıtay bir kararında makul bir minnet duygusu karşılığında taşınmazın diğer mirasçıya devrinde muris muvazaası olmadığına hükmetmiştir. Davalı mirasçının, miras bırakanın bakımını yapması bir minnet duygusu oluşturur, miras bırakanın bakımını yapan oğluna duyduğu minnet gereği adına kayıtlı tapuyu oğluna devretmesi gayet normaldir. Diğer mirasçıların muvazaa nedeniyle açmış olduğu tapu iptal ve tescil davasının reddedilmesi gerekir[1].
- Mal Kaçırma Kastının Tespiti
Temlik tarihinde miras bırakanın ekonomik durumunun iyi olması, taşınmaz mal satma ihtiyacının olmaması, taşınmaz devrinde o tarihteki değeri ile akitte gösterilen değer arasında fahiş bir fark olması, taşınmazı devralanın böyle bir ekonomik güçte olmaması gibi durumlar miras bırakanın mirasçılardan mal kaçırmaya yönelik hareket ettiğini ve yapılan temlikin mal kaçırma kastıyla yapıldığını ortaya koymaktadır.
Murisin ihtiyaçlarının karşılanması karşılığında yapılan devirlerde diğer mirasçılardan mal kaçırma kastı olmadığından muris muvazaasından söz edilmeyecektir. Somut bir örnek verecek olursak: Miras bırakan A son beş yılını felci ve bakıma muhtaç olarak geçirmiştir. Bu kapsamda kızı B, A’ nın tüm bakım ve ihtiyaçlarını karşılamış ve karşılamaya devam etmektedir. A da taşınmazını B’ ye devretmiştir. Diğer mirasçılar da B’ ye karşı söz konusu taşınmaz devrinin muris muvazaası nedeniyle tapu iptal ve tescil davası açmışlardır. Ancak diğer mirasçıların muvazaa iddiası mahkemece kabul görmeyecektir. Zira B’nin son 5 yılını felçli olarak geçiren babasına sağladığı bakımın normal bir bakım olarak kabul edilemeyeceği, özel bir bakım ve destek sağladığı, böyle olunca eldeki davada davalının bu hizmetinin semen olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır.
Muris muvazaası ve buna bağlı uyuşmazlık bünyesinde farkı hukuki uzmanlık ve yetkinliği gerektiğinden bu konuda gayrimenkul ve miras hukukunda uzman bir avukatlık ofisinden hizmet alınması, uyuşmazlığın doğru ve hızlı çözülmesi açısından elzemdir.
Av. Sefa Berat KARABAĞ (LL.M.)
(Ölçü Hukuk&Danışmanlık)
[1] Yargıtay 1.HD 2014/12665 E. 2014/14001 K. sayılı kararı.